Dynamiczny mechanizm ADM składa się z:

  • szyny, w którą wbudowane są dwa przeguby ze sprężynami skrętnymi oraz zaczepem, która po zamocowaniu do ortezy (sandała) AFO jest anatomicznie dopasowana do osi stawu skokowo-piętowego (STJ) i stawu piszczelowo-skokowego (TTJ);
  • obejmy łydki zapinanej na szerokie paski, w celu zamocowania i ustabilizowania mechanizmu na łydce.

Sprężyny

Szyna ortezy zawiera dwa przeguby zbudowane ze sprężyn skrętnych:

  • TTJ (ang. tibiotalar joint) odpowiadający osi stawu piszczelowo-skokowego - odpowiedzialny za zgięcie grzbietowe;
  • STJ (ang. subtalar joint) odpowiadający osi stawu skokowo-piętowego - odpowiedzialny za przywodzenie i odwodzenie stopy oraz inwersję (szpotawość) i ewersję (koślawość) tyłostopia

Oś sprężyny TTJ jest wyrównana z główną osią ruchu stawu skokowo-goleniowego i jest ogólnie przyjęta jako zakres od 20 do 30° od płaszczyzny czołowej i 8° od płaszczyzny poprzecznej, gdy staw skokowo-piętowy znajduje się w położeniu neutralnym. Natomiast oś sprężyny STJ mechanizmu jest wyrównana z główną osią stawu skokowo-piętowego i średnia dominująca oś tego stawu jest ogólnie przyjęta jako 42° od płaszczyzny poprzecznej i 16° od płaszczyzny strzałkowej.

Kiedy więc do ortezy AFO (sandała) zostanie przypięty dynamiczny mechanizm ADM, stopa zostanie jednocześnie odwiedziona, zgięta grzbietowo, a kość piętowa ustawi się w koślawości.

Orteza AFO-ADM obsługuje zakres ruchów:

  • od 45° zgięcia podeszwowego do 30° zgięcia grzbietowego;
  • od 5° inwersji (szpotawego ustawienia kości piętowej) do 30° ewersji (koślawego ustawienia kości piętowej).

W taki sposób mechanizm naciąga ścięgna i więzadła stopy, jednocześnie umożliwiając jej większą swobodę ruchu. Takie rozciąganie jest najskuteczniejsze, gdy dziecko jest rozluźnione, zrelaksowane lub gdy śpi.

sprezyna_stj_ttj.jpg

Sztywność sprężyn przegubów

Wspomniane wyżej sprężyny skrętne występują w 3 różnych sztywnościach - Soft (Miękka), Standard (Standardowa), Strong (Mocna), z czego każda z nich ma swój zakres siły, który jest adekwatny do rozmiaru ortezy (sandała) AFO. Dla danej sztywności sprężyny, siła działająca na stopę zmniejsza się wraz ze wzrostem jej długości. Z tego powodu potrzebujemy nieco mocniej działających sprężyn dla większych i dłuższych stóp, nawet jeśli jest to sprężyna określona jako, np. Soft.
Przykład:
Sprężyna STJ Soft dla buta w rozmiarze 0 będzie mieć moc 70 Nmm (Nmm - Niuton na milimetr), ale już dla buta w rozmiarze 12 sprężyna STJ Soft będzie mieć moc o wartości 960 Nmm.

Jak wspomniano wyżej, sprężyny skrętne występują w 3 różnych sztywnościach:

  • Soft (Miękka) – siła od 70 do 960 Nmm
  • Standard (Standardowa) – siła od 90 do 1330 Nmm
  • Strong (Mocna) – siła od 110 do 1330 Nmm

Ponieważ przeguby sprężynowe są dwa i każdy z nich może wystąpić w 3 sztywnościach, istnieje aż 9 kombinacji doboru sprężyn:

Rodzaj sprężyny Sztywność Rodzaj sprężyny Sztywność
TTJ Soft STJ Soft
TTJ Soft STJ Standard
TTJ Soft STJ Strong
TTJ Standard STJ Soft
TTJ Standard STJ Standard
TTJ Standard STJ Strong
TTJ Strong STJ Soft
TTJ Strong STJ Standard
TTJ Strong STJ Strong
WAŻNE!
Siła sprężyn dynamicznego mechanizmu ADM dobierana jest tylko i wyłącznie przez lekarza!

Sztywność sprężyn - dobór

Ostatecznie najlepsze użycie mechanizmu ADM to takie, które zapewniają dobre rozciąganie stopy i które może być tolerowane przez dziecko podczas użytkowania. Niezwykle ważne jest więc, by stopa była w pełni skorygowana, czyli wszelkie anatomiczne stosunki między kośćmi są prawidłowe i nie ma wewnątrz stopy niepotrzebnych skróceń więzadeł, ścięgien i mięśni. Wtedy pozycja stopy wewnątrz ortezy AFO przypiętej do dynamicznego mechanizmu ADM będzie odpowiednia i komfortowa. Jeśli dziecko ma nieskorygowaną stopę, orteza AFO-ADM będzie nietolerowana i jej działanie będzie znacznie ograniczone, nie przynosząc efektu terapeutycznego w takim stopniu, w jakim mogła by, gdyby stopa była skorygowana. Pozycję stopy w ortezie AFO-ADM najlepiej ocenić jest, gdy dziecko jest spokojne i zrelaksowane, ponieważ wtedy nie usztywnia stopy i nogi, co nie przekłada się na ułożenie stopy wewnątrz ortezy AFO-ADM. Bywają także takie stopy, które nie przyjmą dobrej pozycji w ortezie AFO-ADM od razu - to stopy z małym zgięciem grzbietowym lub stopy z sztywne, np. po bardzo inwazyjnych operacjach lub w niektórych schorzeniach jak np. artrogrypoza. 

Standardowa (Standard) sprężyna STJ (odwodzenie) oraz standardowa TTJ (zgięcie grzbietowe) jest dobrym wyborem dla większości użytkowników ortezy AFO-ADM w standardowym przebiegu leczenia.

Standardowa (Standard) sprężyna STJ (odwodzenie) oraz mocna (Strong) TTJ (zgięcie grzbietowe) jest dobrym wyborem dla dzieci po transferze ścięgna piszczelowego przedniego (ATTT) oraz przezskórnej tenotomii wg Hoke, czy fasciotomii podeszwowej.

Mocna (Strong) sprężyna STJ (odwodzenie) ze standardową (Standard) sprężyną TTJ (zgięcie grzbietowe) zapewnia większą siłę odwodzenia i może być stosowana tam, gdzie standardowa sprężyna STJ jest niewystarczająca. Ta kombinacja jest stosowana głównie u pacjentów ze stopą sztywną i dużym przywodzeniem. Wiele dzieci bez problemu korzysta z opcji mocnej sprężyny STJ, ale mocniejsze sprężyny jednocześnie mogą zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia nietolerancji sprzętu u dziecka.

Mocna (Strong) sprężyna STJ (odwodzenie) wraz z mocną (Strong) sprężyną TTJ (zgięcie grzbietowe) może być odpowiednia dla dzieci z opornymi stopami o podłożu neurologicznym, syndromicznym i większą masą ciała pod warunkiem, że taka kombinacja jest dobrze tolerowana przez dziecko.

Miękka (Soft) sprężyna STJ (odwodzenie) wraz ze standardową (Standard) sprężyną TTJ (zgięcie grzbietowe) zapewnia mniejszą siłę odwodzącą. Lżejsze sprężyny odwodzące często stosują dzieci z nadmierną mobilnością śródstopia, u których staw skokowo-piętowy (STJ) ma niski opór ruchu.

Miękka (Soft) sprężyna STJ (odwodzenie) wraz z miękką (Soft) sprężyną TTJ (zgięcie grzbietowe) kombinacja ta przeznaczona jest dla pacjentów z niskim napięciem mięśniowym i niską masą ciała. Tacy pacjenci stawiają niewielki opór na siły sprężyn mechanizmu ADM i mogą wykazywać zbyt duże zgięcie grzbietowe w konfiguracji miękkiej (Soft) sprężyny STJ (odwodzenie) wraz ze standardową (Standard) sprężyną TTJ (zgięcie grzbietowe). Jeśli osiągnięto zadowalającą pozycję stopy za pomocą miękkich sprężyn, może to wystarczyć.

WAŻNE!
Użycie mocnych sprężyn (Strong) powinno być ostrożne. Orteza AFO-ADM umożliwia długi okres rozciągania ścięgien i więzadeł stopy. Początkowo pacjenci mogą czuć się komfortowo, używając mocnych sprężyn, jednak po 2-3 godzinach noszenia buta mogą czuć zmęczenie i duży dyskomfort, a także irytację.
Opcja z zastosowaniem sprężyn miękkich (Soft) może być nieefektywna w utrzymaniu stopy, co będzie skutkować ograniczeniem zakresu ruchu stopy po pewnym czasie użytkowania i pogorszeniem jej stanu. Jeśli standardowa moc sprężyn nie zapewnia odpowiedniego odwiedzenia i zgięcia grzbietowego, lekarz może zalecić użycie mocniejszych lub słabszych sprężyn.

Mechanizm

Mechanizm ADM to rodzaj szyny, w którą wbudowane są dwa przeguby ze sprężynami skrętnymi oraz zaczepem, która po zamocowaniu do ortezy (sandała) AFO jest anatomicznie dopasowana do osi stawu skokowo-piętowego (STJ) i stawu piszczelowo-skokowego (TTJ). Szyna ma także obejmę na łydkę wraz z paskami, by ją stabilizowały, aby się nie przesuwała.

Na podstawie rozmiaru stopy oraz sztywności sprężyn określonych w ZLECENIU ADM, producent sam dobiera właściwą wysokość mechanizmu. Wysokość mechanizmu można potem sprawdzić na czarnym plastiku obejmującym łydkę.

Mechanizm ADM powinien znajdować się powyżej stawu skokowego i poniżej dołu podkolanowego. W większości przypadków standardowa wysokość mechanizmu (powiązana z długością stopy) będzie zadowalająca. W przypadku nietypowych wymiarów nóg, np. gdy dziecko ma skrócone kości piszczelowe (np. w przebiegu dysplazji diastroficznej) lub posiada inne, specyficzne anomalie łydek, postaramy się pomóc. Prosimy o kontakt podając szczegóły:

Wartości H1 oraz H2 określają objętość łydki w zaznaczonych miejscach. Podanie objętości jest konieczne, by ustalić długość paska mocującego obejmę na łydce. Długość pasków jest odpowiednia dla większości dzieci. W razie konieczności paski można obciąć, by uzyskać odpowiednią długość. Parametry H1 oraz H2 mogą się różnić w zależności od wysokości mechanizmu ADM.

WAŻNE!
Ortezę AFO-ADM należy wymienić, gdy staje się mniej skuteczna, tzn. gdy uzyskiwany jest niższy poziom odwiedzenia stopy i/lub zgięcia grzbietowego niż po pierwszym dopasowaniu ortezy.
Parametry te można odczytać na tarczach znajdujących się na szynie mechanizmu (na przegubach). Tarcza sprężyny TTJ powinna pokazywać nie mniej niż 10° zgięcia grzbietowego, zaś tarcza sprężyny STJ nie mniej niż 15° odwiedzenia stopy (tarcza powinna być odczytywana, gdy dziecko jest rozluźnione i nie rusza stopami).
Ortezę AFO-ADM należy wymienić także wtedy, gdy palce sięgną do brzegu ortezy (sandała) AFO.